Πλανήτης «Συνθέτης»

Εσείς οι τραγουδιστές θα πρέπει να κυκλοφορείτε στο δρόμο και να τραγουδάτε από μέσα σας "Έχω ένα χάρισμα- έχω ένα χάρισμα", Joan Dornemann

Αυτή ήταν η πρώτη συμβουλή της διάσημης assistant conductor της Μετροπόλιταν Όπερας που μας είχε δώσει σε ένα πολύ σημαντικό σεμινάριο στη Νέα Υόρκη.

Τότε μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση η συμβουλή αυτή αλλά με το πέρασμα του χρόνου άρχισα να συναισθάνομαι την αξία της. Γιατί όλα στη μουσική εντέλει θέλουν να «τραγουδάνε». Τα όργανα μιμούνται την ανθρώπινη φωνή, και δεν υπάρχει καλλιτέχνης που να μη «ζηλεύει» τη φωνή. Πολλοί άνθρωποι και εκτός τέχνης μου έχουν πει «αχ να είχα φωνή να τραγουδώ» (κάτι που το παίρνω – κακώς – ως δεδομένο). Ενώ πολλές φορές μέσα στην ομάδα καταλήγω κι εγώ να λέω στα παιδιά, ίσως κάπως «ισοπεδωτικά»: «γιατί τελικά όλοι τραγουδιστές θα ήθελαν να είναι» ...

Μέσα στο μυαλό ενός Συνθέτη

Εκτός από τους Συνθέτες. Οι Συνθέτες εκφράζουν την πιο καθαρή μορφή της Τέχνης. Ένας συνθέτης έχει την ανάγκη να γράψει γιατί είναι αδύνατον να μην καταγράψει με κάποιο τρόπο ένα συναίσθημα που έχει μέσα του. Ένας περφόρμερ, ένας άνθρωπος της σκηνής, πάντα έχει και μια κρυφή – ή φανερή - εμμονή με τα «φώτα», ας το παραδεχτούμε. Ο Συνθέτης όμως δεν ενδιαφέρεται να τον «δουν». Κλείνεται στο δωμάτιό του και παλεύει με το μέσα του για να κωδικοποιήσει ρευστά συναισθήματα σε ήχους. Καμιά φορά τα βάζει σε λέξεις και φτιάχνει τραγούδια. Και τότε ο τραγουδιστής καλείται να ξεκλειδώσει το κείμενο, να σπάσει τους κωδικούς αυτούς και να δει «γιατί το έγραψε έτσι».

Πολλές φορές λέω στα παιδιά: «Γιατί το έγραψε έτσι? Του περίσσευε μελάνι? Βρείτε το «γιατί»...το συναίσθημα πίσω από τις νότες»

Ο Δάσκαλος και η Μαθήτρια

Αυτόν που πάντα θεωρούσα τον άνθρωπο που μου έμαθε μουσική, που μου έβαλε βάσεις στη μουσική, είναι ο δάσκαλος της Αρμονίας. Ο Ιωσήφ Παπαδάτος πριν πολλά χρόνια δίδασκε παιδιά σαν και εμένα θεωρητικά της μουσικής. Πρόσφατα σκεφτόμουν πόση σημασία έχει η πορεία ενός ανθρώπου, όχι μόνο για τον ίδιο αλλά και για τους άλλους: αν δεν περνούσε και από αυτή τη θέση του δασκάλου, και ήταν επικεντρωμένος μόνο στη σύνθεση, ίσως να μην είχα μάθει ποτέ να σκέφτομαι τη μουσική μέσα από ένα άλλο πρίσμα. Οι συζητήσεις μας συχνά ξέφευγαν από τις πέμπτες παράλληλες (που μου ξέφευγαν και αυτές) σε μια πιο φιλοσοφική σφαίρα, κι εκεί ακριβώς διασώθηκε η αγάπη μου για τη μουσική.

Θέλοντας να δείξω κι εγώ την αγάπη μου στο δάσκαλό μου, του ζήτησα το 2008 να μου δώσει κάποιο έργο του να το τραγουδήσω στο πρώτο μου μεγάλο ρεσιτάλ στο Κάρνεγκι Χολ της Νέας Υόρκης.

«Όχι Κάτια, δε θα σου δώσω τραγούδια μου. Θα σου γράψω».

Συγκίνηση που δεν καταγράφεται.

Επόμενη σκηνή, Αθήνα, Κολωνάκι, Da Capo. Συναντιόμαστε και αρχίζουμε να συζητάμε για το θέμα που θα έχει ο κύκλος τραγουδιών. Η συζήτηση μετακύλησε σαν βαγκνερική μετατροπία από τη μουσική στη ζωή και από τη ζωή στη φιλοσοφία. Και μέσα από αυτήν τη δημιουργική διαδικασία γεννήθηκε ο κύκλος «A Short Story» σε ποίηση του Γώργου Κοροπούλη. Σήμερα ξαναπιάνω τα τραγούδια αυτά, και βλέπω ότι ο Δάσκαλος με είχε καταλάβει πριν καταλάβω εγώ τον εαυτό μου.

Μεταλαμπαδεύοντας την Σκέψη του «συνθέτειν»

Ο μόνος τρόπος για να καταλάβουν τα παιδιά πώς σκέφτεται ένας συνθέτης, ώστε να μάθουν να τον "υπηρετούν", ήταν να καλέσουμε συνθέτες και γράψουν για εμάς, πάντα στο πλαίσιο του πειραματισμού και της εκπαίδευσης. Στόχος δεν είναι το καλλιτεχνικό προιόν, αλλά η διαδικασία, «το ταξίδι».

Στη δημιουργική διαδικασία των θεατρικών ασκήσεων και των προβών οι συνθέτες ήταν παρόντες και σε κάποιες περιπτώσεις πήραν και μέρος, κι έτσι έγιναν κι εκείνοι μέλη της ομάδας μας. Η ομάδα αγάπησε και τους δύο συνθέτες πολύ. Η ομάδα, όπως όλες οι ομάδες άλλωστε, έλκουν τους ομόηχούς τους. Και δεν μιλάω με γνώμονα την καλλιτεχνική αξία ή την φάση καριέρας στην οποία βρίσκεται ο καθένας, αλλά για την «όσμωση». Το πώς ταιριάζουν οι ποιότητές μας. Το πώς ο ένας μπορεί να αναδείξει τα ταλέντα του μέσα στην ομάδα, υποστηρίζοντας την ίδια στιγμή με το δυναμικό του ολόκληρη την ομάδα.

Οι Συνθέτες των «Μασκών»

Άκουσα ένα έργο του William Antoniou το 2013, όταν η ομάδα δεν υπήρχε ούτε κατά διάνοια στο μυαλό μου. Η μουσική του «μιλάει». Έχει μια ειλικρίνεια, σε μαγνητίζει και σε κινητοποιεί ταυτόχρονα. Κράτησα αυτήν την εμπερία μέσα μου και συνέχισα να παρακολουθώ το έργο του. Και περίμενα την κατάλληλη στιγμή για να του ζητήσω να συνεργαστούμε. Το πρότζεκτ είναι το κατάλληλο πλαίσιο για νέα ξεκινήματα, ειδικά όταν δουλεύουμε συνειδητά πάνω στην πρόκληση και την αλλαγή.

Ο William ανέλαβε το «φινάλε» των Μασκών, που λειτουργεί σαν εξόδιο άσμα όπως στα έργα του Σαίξπηρ, μια και αναφερόμαστε κατά κάποιον τρόπο στις αγγλικές «μάσκες». Εκεί ακούγεται και το μήνυμα του μικρού αυτού μουσικοθεατρικού δράματος.

Και φυσικά δέχτηκα μετά από πρότασή του με πολλή χαρά να τραγουδήσω και δύο τραγούδια του από το έργο του The Turing Opera.

Το Γιώργο Γαϊτάνο τον γνώρισα ως βιολίστα, και μιλώντας μαζί του για τις σπουδές του στο film scoring & sound design, διαισθάνθηκα πόσο σημασία παίζει για τη μουσική του η θεατρική πράξη. Έτσι τον προσκάλεσα να επενδύσει το θεατρικό κείμενο της Νεφέλης. Μέσα από τη συνεργασία μας προέκυψαν τρία «λάιτ μοτίφ» των Μασκών, της Νύχτας, και της Μεταμόρφωσης που δίνουν στην πρόζα μια άλλη διάσταση.

Μπροστά σε ένα λευκό καμβά

Η πιο αγνή πρόθεση απέναντι στη μουσική προέρχεται από τον καλλιτέχνη που θα τολμήσει να συνθέσει. Γιατί εκεί ακριβώς ξεπερνά το εγώ του "καλλιτέχνη επί σκηνής", και εκφράζει το καθαρό του συναίσθημα. Εκεί ακριβώς βρίσκεται η πρόκληση, εκεί ακριβώς χρειάζεται να κάνεις την υπέρβαση, να ρίξεις τις μάσκες και να δεις τον εαυτό σου κατάματα: μπροστά σε ένα λευκό καμβά να φτιάξεις το δικό σου κόσμο.

Το The Katia Paschou Project ολοκληρώνει τη δράση του στο Ίδρυμα Θεοχαράκη με ένα mega-project Συμμετοχικό Ρέκβιεμ Μότσαρτ, που πραγματοποιείται στις 5/4 με την ευγενική υποστήριξη του αρχιμουσικού Μιχάλη Οικονόμου και της Χορωδίας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.